Ζαϊρ 1974: Πίσω από τον λαμπερό κόσμο του γηπέδου

Παγκόσμιο Κύπελλο 1974, Γερμανία. Φάση ομίλων. Βραζιλία εναντίον Ζαϊρ.

Σκηνή που κάθε ποδοσφαιρόφιλος έχει δει... Highlight σε κάθε μουντιαλικό αφιέρωμα... Η φάση που έχει σημαδέψει την παρθενική παρουσία του Ζαϊρ σε Μουντιάλ. Η φάση, η οποία αποτέλεσε το κερασάκι στην τούρτα των επικριτικών σχολίων για την παρουσία της εθνικής ομάδας του Ζαϊρ: "δεν ξέρουν να αμύνονται, δεν ξέρουν καν τους κανόνες του παιχνιδιού" κτλ. Όλοι έχουμε γελάσει, αλλά...

Το Ζαϊρ είναι η πρώτη υποσαχάρια χώρα που συμμετείχε σε τελική φάση παγκοσμίου κυπέλλου (Γερμανία, 1974), ως πρωταθλήτρια Αφρικής. Τεράστιο outsider, καθώς η κλήρωση με τη Σκωτία (του Billy Bremner), τη Γιουγκοσλαβία (του Bajevic) και τη Βραζιλία (χωρίς τον Πελέ, πλέον) δεν άφηνε πολλά περιθώρια για όνειρα. Άλλωστε είχαν να αντιμετωπίσουν επαγγελματίες ποδοσφαιριστές. Τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά: 2-0 από τη Σκωτία, 9-0 από τη Γιουγκοσλαβία, 3-0 από τη Βραζιλία . Με δύο ήττες στα πρώτα δύο παιχνίδια, καμία ομάδα δεν έχει ουσιαστικό ενδιαφέρον για το τρίτο, εκτός από τη χαρά της συμμετοχής. Οι ποδοσφαιριστές του Ζαϊρ, όμως, δεν παρατάχθηκαν αδιάφοροι. Διαβάστε τι είπε ο Illunga Mwepu, ο πρωταγωνιστής της φάσης:

"Πριν το παιχνίδι με τη Γιουγκοσλαβία, μάθαμε ότι δε θα πληρωθούμε, οπότε αρχικά αρνηθήκαμε να παίξουμε. Μετά το παιχνίδι, ο Mobutu (πρόεδρος του Ζαϊρ εκείνη την περίοδο) έστειλε τους μπράβους του να μας φοβίσει. Απέκλεισαν το ξενοδοχείο από τους δημοσιογράφους και μας είπαν ότι, αν χάσουμε από τη Βραζιλία με περισσότερο από τρία γκολ, κανείς δε θα γυρίσει πίσω".

[Background της ιστορίας:

Τη δεκαετία του '60, οι Leopards (παρατσούκλι της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου του Ζαϊρ) αποτελούσαν λόγο υπερηφάνειας για το έθνος. Πρόεδρος τη χώρας ήταν ο Mobutu, ο οποίος κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα υποστηριζόμενο από τη CIA. Όπως σε κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς, αντιλήφθηκε νωρίς ότι ο αθλητισμός, και πιο συγκεκριμένα το ποδόσφαιρο είναι σημαντικό για ενίσχυση της δημοφιλίας του. Προσπάθησε να ενισχύσει τον επαγγελματικό χαρακτήρα του πρωταθλήματος. Ποδοσφαιριστές που είχαν μεταναστεύσει στο Βέλγιο, επέστρεψαν στο Ζαϊρ, ενώ στην πορεία απαγόρευσε σε όλους τους ποδοσφαιριστές να αγωνιστούν εκτός συνόρων. Κέρδισαν 2 Κύπελλα Εθνών Αφρικής (1968, 1974). Οι παροχές προνομίων, χρημάτων, σπιτιών στους ποδοσφαιριστές, ως επιβράβευση για την πρόκριση στο Mundial ήταν τεράστιες. Στα υπόλοιπα: ουσιαστικά, απομάκρυνε τους Ευρωπαίους επενδυτές από τη χώρα, ενώ προχώρησε σε κρατικοποίηση των επιχειρήσεων. Παρόλο που η οικονομία πήγαινε από το κακό στο χειρότερο, η φήμη του διογκωνόταν].

Επανερχόμαστε:

Προσπαθήστε να φέρετε στο μυαλό σας την εικόνα, έχοντας στο νου σας τα προαναφερθέντα λόγια του Mwepu και το γεγονός ότι το σκορ ήταν 3-0 υπέρ των Βραζιλιάνων στο 79'. Η Βραζιλία κερδίζει φάουλ στο 85', τα νεύρα είναι τεντωμένα και η Βραζιλία κερδίζει φάουλ κοντά στη μεγάλη περιοχή. Συναγερμός! καθώς ένα τέταρτο γκολ είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό γκολ. Η αντίδραση του Mwepu  κρίνεται, μάλλον, δικαιολογημένη, έστω κι αν το 3-0 ήταν αρκετό για τους Βραζιλιάνους, ώστε να προκριθούν.

"Πανικοβλήθηκα και κλότσησα την μπάλα μακριά, πριν ο Ριβελίνο εκτελέσει το φάουλ. Οι Βραζιλιάνοι ποδοσφαιριστές και οι θεατές το βρήκαν αστείο. Εγώ τους έβρισα, καθώς δεν κατανοούσαν την πίεση την οποία δεχόμαστε εκείνη τη στιγμή". Η πολιτική είχε εμπλακεί στο ποδόσφαιρο για άλλη μια φορά. Οι ποδοσφαιριστές είχαν γίνει πιόνια για τις φιλοδοξίες του δικτάτορα, αλλά πλέον η πίεση τους οδήγησε στην εφαρμογή του ρητού "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα". Όσο παράξενο κι αν φαίνεται, το μέλλον τους κρινόταν από το αποτέλεσμα ενός ποδοσφαιρικού αγώνα! Για άλλη μια φορά, η ιστορία πίσω από τις κουρτίνες απέχει έτη φωτός από τα λαμπερά φώτα του γηπέδου. 

Ο Mwepu, μιλώντας στο BBC το 2002 ανέφερε αφοπλιστικά: "Είμαι περήφανος που αντιπροσώπευσα την Κεντρική Αφρική στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974. Αλλά είχαμε τη λανθασμένη πεποίθηση, ότι θα επιστρέφαμε σπίτι ως εκατομμυριούχοι. Κοιτάξτε με -ζω σαν αλήτης! Όταν επιστρέψαμε, τα συμβόλαιά μας σκίστηκαν και δεν αναλάβαμε προπονητικά πόστα στο μέλλον. Άκουσα ότι ο Motumbu πίστευε πώς φέραμε το ποδόσφαιρο της χώρας 20 χρόνια πίσω. Αν γυρνούσα το χρόνο πίσω, θα προσπαθούσα πολύ σκληρότερα να γίνω αγρότης"!

Ο παρεμβατισμός της πολιτικής εξουσίας δεν έχει σταματήσει, όσον κι αν η FIFΑ διατείνεται ότι προσπαθεί (και απαιτεί) για το αντίθετο. Ειδικά στα Παγκόσμια Κύπελλα, Μουσολίνι και Βιντέλα έχουν αμαυρώσει ολόκληρες διοργανώσεις και επιτυχίες των χωρών τους, ενώ φρέσκια είναι η ιστορία της Βόρειας Κορέας στο τελευταίο Mundial. Πλέον, το επίπεδο των ποδοσφαιριστών στις υποσαχάριες χώρες έχει βελτιωθεί εκπληκτικά και πολλοί διαπρέπουν σε ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, έχοντας υπογράψει ηγεμονικά συμβόλαια. Όμως, πριν περίπου 40 χρόνια, για τους πρέσβεις της Αφρικανικής Ηπείρου στο Παγκόσμιο Κύπελλο, τίποτε δεν ήταν δεδομένο. Και τέτοιες ιστορίες, θα μας θυμίζουν τη "σκοτεινή πλευρά του ποδοσφαίρου" και πως οι κυβερνητικές παρεμβάσεις στο ποδόσφαιρο δύσκολα θα εκλείψουν.

Πηγές:

1. zaire1974.blogspot.gr

2. stateofthegame.co.uk

3. worldcupblog.org

Posted in: Απόψεις,Scouser Jim,World Cup